Zbulim surprizë në liqenin Baikal! Roboti zhytet në thellësi dhe gjen jetë në…

Një zbulim i jashtëzakonshëm është bërë në thellësitë e liqenit Baikal në Rusi, liqeni më i vjetër dhe më i thellë me ujë të ëmbël në botë. Një robot zhytës ka zbuluar vullkane balte aktive, shpërthime gazi nëntokësore dhe organizma që lulëzojnë në një nga mjediset më të ashpra në planet.

Ekspedita shkencore u krye gjatë verës së vitit 2023 nga Instituti i Kores së Tokës dhe Instituti Limnologjik, pjesë e Akademisë Ruse të Shkencave. Roboti autonom nënujor, i pajisur me kamera dhe sisteme akustike navigimi, u përdor për të eksploruar pellgun veriperëndimor të liqenit, në zonat pranë gjirit Malaja Kosa dhe Gjirit Goryachinskaya – afër defektit tektonik Severobaikalsk, një zonë sizmike aktive.

Pamjet e regjistruara treguan kratera të mëdha me balta të shpërthyera, çarje të dyshemesë së liqenit, gurë të shtyrë nga poshtë, dhe struktura në formë koni prej balte që arrinin deri në 5 cm lartësi. Disa vullkane balte dukeshin se kishin shpërthyer kohët e fundit, me sipërfaqe të thyera dhe të çara. Kjo përbën një nga dëshmitë më të qarta të aktivitetit të vazhdueshëm gjeologjik në liqen.

Studiuesit theksojnë se kjo lëvizje vullkanike është e lidhur ngushtë me aktivitetin tektonik të defektit Severobaikalsk. Këto shpërthime, që ndodhin në thellësi relativisht të cekëta – rreth 130 metra – janë të rralla dhe sfidojnë pritshmëritë shkencore, pasi vullkanet e baltës zakonisht formohen shumë më thellë në koren e tokës.

Sipas gjeologes Oksana Lunina, e cila drejtoi ekspeditën: “Edhe lëvizjet më të vogla të çarjes tektonike mund të jenë të mjaftueshme për të shkaktuar shpërthime në këto sedimente të pasura me argjilë, gaz dhe ujëra nëntokësore.”

Përveç zbulimeve gjeologjike, roboti regjistroi edhe një aktivitet të pasur biologjik rreth zonave të shpërthimit. U panë specie të ndryshme si amfipodë, gastropodë, planarë, peshq kotoidë, dhe madje edhe koloni sfungjerësh të bardhë, të cilët jetonin pranë kraterave të baltës dhe daljeve shkëmbore.

Këta organizma ekstremofilë duket se janë përshtatur për të jetuar në kushte të vështira, me presion të lartë dhe temperatura të ulëta. Ky zbulim jo vetëm që rrit njohuritë për biodiversitetin unik të liqenit Baikal, por gjithashtu mund të shërbejë si analogji për kërkimin e jetës në planetë të tjerë.

Liqeni Baikal, i formuar më shumë se 25 milionë vjet më parë, vazhdon të befasojë shkencëtarët me transformimin e tij të vazhdueshëm. Tashmë, përveç vjetërsisë dhe biodiversitetit, ai po konsiderohet si një zonë e rëndësishme për studimin e ndërveprimeve midis forcave gjeologjike dhe jetës në Tokë.

Ky zbulim i fundit ofron të dhëna të rëndësishme për të kuptuar më mirë rrezikun e tërmeteve në rajon dhe potencialin për jetë në mjedise ekstreme – një dritare në të kaluarën e Tokës dhe ndoshta në të ardhmen e kërkimit ndërplanetar.