Tre vite nga pushtimi i Ukrainës: Mbi 8.2 milionë të larguar dhe qindra mijëra viktima nga agresioni rus

Sot shënohen tre vite nga nisja e agresionit të madh rus ndaj Ukrainës, një ngjarje që ka tronditur themelet e sigurisë evropiane dhe ka shkaktuar një nga konfliktet më të mëdha që nga Lufta e Dytë Botërore. Më 24 shkurt 2022, Rusia ndërmori një sulm të plotë ndaj Ukrainës, duke e përshkallëzuar luftën që kishte nisur në vitin 2014 me aneksimin e Krimesë dhe mbështetjen ndaj separatistëve në Donbas.

Pas tre vitesh lufte të ashpër, pasojat humanitare dhe ushtarake janë katastrofike. Deri më tani, trupat ruse kanë pushtuar rreth 20% të territorit ukrainas. Nga një popullsi prej 41 milionë banorësh, mbi 8.2 milionë ukrainas janë larguar nga vendi, ndërsa miliona të tjerë janë zhvendosur brenda Ukrainës, duke krijuar krizën më të madhe të refugjatëve në Evropë që nga Lufta e Dytë Botërore.

Si nisi agresioni?

Në fund të vitit 2021, Rusia grumbulloi trupa pranë kufijve të Ukrainës, duke ngritur tensionet me Perëndimin. Moska kërkoi garanci që Ukraina të mos anëtarësohej në NATO, një kërkesë që u refuzua. Më 24 shkurt 2022, presidenti rus Vladimir Putin njoftoi nisjen e një “operacioni ushtarak special”, me pretendimin se qëllimi ishte të mbështeste republikat separatiste të Donetskut dhe Luhanskut dhe të mbronte pakicën ruse në Donbas.

Në realitet, agresioni mori përmasa të gjera ushtarake me sulme ajrore, bombardime masive dhe pushtim tokësor në disa fronte: nga veriu përmes Bjellorusisë, nga jugu përmes Krimesë dhe nga lindja drejt Kharkivit. Ukraina reagoi me vendosmëri, shpalli ligjin ushtarak dhe mobilizoi forcat e saj, duke ndërprerë çdo marrëdhënie diplomatike me Rusinë.

Viktimat dhe dëmet

Lufta ka shkaktuar qindra mijëra viktima civile dhe ushtarake. Masakra e Buçës, e zbuluar pas tërheqjes së trupave ruse nga periferia e Kievit në prill 2022, tronditi opinionin ndërkombëtar dhe u dënua si një krim lufte.

Në juglindje, Rusia pushtoi Mariupolin pas një rrethimi brutal, duke shkaktuar shkatërrim të madh dhe humbje të shumta në radhët e civilëve. Ndërkohë, bombardimet ndaj infrastrukturës energjetike të Ukrainës, veçanërisht gjatë dimrit, synuan të dobësonin rezistencën e popullit ukrainas.

Përgjigjja e Ukrainës dhe kundërofensivat

Në fund të vitit 2022, Ukraina nisi kundërsulme të suksesshme, duke çliruar pjesë të mëdha të Oblastit të Kharkivit dhe duke rimarrë qytetin e Khersonit. Megjithatë, Rusia reagoi duke aneksuar ilegalisht katër provinca të pushtuara pjesërisht.

Në qershor 2023, Ukraina nisi një tjetër kundërofensivë në juglindje, megjithatë përparimet ishin të kufizuara. Në gusht 2024, ushtria ukrainase ndërmori një ofensivë ndërkufitare në rajonin e Kurskut në Rusi, ndërsa raportet tregonin për mbështetjen ushtarake të Koresë së Veriut ndaj Rusisë.

Shkeljet e të drejtave të njeriut dhe kostoja e luftës

Zyra e Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njeriut ka dokumentuar shkelje të rënda të të drejtave të njeriut në zonat e pushtuara nga Rusia, përfshirë torturat, vrasjet e qëllimshme dhe deportimet e detyruara.

Për Rusinë, kostoja financiare e luftës ka qenë e jashtëzakonshme. Brenda tre viteve të para, shpenzimet kanë tejkaluar 250 miliardë dollarë përmes buxhetit të mbrojtjes, përveç mbi 200 miliardë dollarëve të tjerë të siguruar përmes kredive të favorizuara për kompanitë e lidhura me industrinë e mbrojtjes.

Lufta vazhdon

Pas tre vitesh, konflikti mbetet larg një zgjidhjeje. Ukraina vazhdon të luftojë për sovranitetin e saj, ndërsa Rusia përballet me presion ndërkombëtar dhe sanksione të ashpra ekonomike. Tragjedia njerëzore, shkatërrimet dhe pasiguritë që ka sjellë kjo luftë vazhdojnë të rëndojnë mbi Ukrainën dhe mbarë Evropën.