Masakra e 4 Shkurtit 1944 në Tiranë/ Terrori dhe vrasjet brutale të mbi 80 njerëzve nga nazistët dhe bashkëpunëtorët shqiptarë

Muzeu Historik Kombëtar ka kujtuar dje një nga ngjarjet më tragjike të historisë së Shqipërisë, Masakrën e 4 Shkurtit 1944, që ndodhi në Tiranë 81 vjet më parë. Pushtuesit nazistë dhe bashkëpunëtorët shqiptarë, nën drejtimin e ministrit të Brendshëm të regjimit fashist, Xhaferr Deva, dhe komandantit të xhandarmërisë, Xhelal Staravecka, organizuan një seri bastisjesh dhe vrasjesh masive, që i kushtuan popullit të Tiranës rreth 84 të vrarë dhe arrestimin e mbi 300 personave të tjerë.

Rreth ngjarjes dhe përmasat e masakrës

Në natën e 4 shkurtit, forcat naziste dhe ata të Ballit Kombëtar, të udhëhequr nga Xhaferr Deva dhe Kadri Cakrani, bastisën mbi 230 shtëpi në Tiranë, duke arrestuar 478 persona. Për të shtruar frikën dhe terrorin, ata ekzekutuan 84 persona, shumica e të cilëve shqiptarë, por edhe disa italianë dhe minoritarë. Viktimat ishin nga Tirana dhe rrethinat, përfshirë qytetet si Fier, Korçë, Durrës, Shkodër dhe Vlorë. Sipas raportimeve të atyre kohëve, shumë prej tyre u ekzekutuan në mënyrë brutale, duke i lënë trupat e shpërndarë nëpër rrugët e qytetit dhe i hodhën në kanale ose në sheshe të ndryshme të Tiranës.

Masakra e 4 shkurtit 1944 është një nga ngjarjet më të përgjakshme të Luftës së Dytë Botërore në Shqipëri. Pushtuesit gjermanë dhe bashkëpunëtorët shqiptarë shpresonin se ky akt dhune do të frikësonte popullin dhe do t’i detyronte të heqin dorë nga lufta për çlirim. Por, në vend të kësaj, masakra thelloi urrejtjen e popullit dhe ndezi më shumë flakët e Luftës Antifashiste.

Konteksti politik dhe atentatet që i paraprinë masakrës

Masakra e 4 shkurtit ndodhi pas një serie atentatesh të realizuara nga guerilët komunistë, të cilët kishin sulmuar dy figura të njohura të regjimit fashist shqiptar, Xhaferr Deva dhe Kadri Cakrani. Më 3 shkurt, komunistët shpërthyen dy atentate, ku u vra një xhaxha i Xhaferr Devës dhe një nip i Cakranit. Kjo u shfrytëzua nga autoritetet e pushtuesve dhe bashkëpunëtorët e tyre për të justifikuar masakrën si një kundërpërgjigje ndaj këtyre sulmeve.

Veprime makabre dhe dëshmitarët

Për të futur frikë dhe terror, autoritetet pushtuese bastisën dhe shkatërruan familje të pafajshme, duke i marrë burrat dhe djemtë nga shtëpitë e tyre dhe i ekzekutuan publikisht në rrugë. Shumë prej viktimave u masakruan barbarisht, duke u gjymtuar për së vdekuri dhe trupat e tyre u hodhën si mbetje të krimit. Dëshmitarët e asaj kohe kujtojnë tmerrin që mbizotëroi qytetin, me trupat e viktimave të shtrira nëpër sheshe dhe rrugë, dhe me qytetarët që qanin dhe kërkonin ndihmë.

Pasojat dhe dhuna që pasoi

Të nesërmen e masakrës, Komanda e Xhandarmërisë raportoi se forcat pushtuese dhe ata të Ballit Kombëtar kishin bastisur 230 shtëpi dhe arrestuar 478 persona, duke ekzekutuar 84 nga ta. Disa dëshmitarë të ngjarjes, përfshirë Sekretarin e ministrit Xhaferr Deva, pohuan se ishin vrarë jo më shumë se 7-8 njerëz, ndërkohë që shifrat e vërteta flasin për më shumë se 80 viktima. Masakra dhe terrori i ushtruar mbi popullin shqiptar, megjithatë, nuk arritën të ndalonin luftën për çlirim. Në fund të vitit, populli shqiptar dha përgjigjen e tij përmes çlirimit të Tiranës më 29 Nëntor 1944.

Masakra dhe dalja e së vërtetës

Muzeu Historik Kombëtar, duke kujtuar këtë ngjarje të tmerrshme, ka ndihmuar në ndriçimin e faktëve dhe numrit të viktimave. Në shkrimet e kohës dhe dëshmitë e pasluftës, emrat e disa prej viktimave janë bërë të njohura, por përmasat e vërteta të masakrës mbeten të pasqaruara plotësisht. Masakra e 4 Shkurtit 1944 është një dëshmi tragjike e guximit dhe qëndresës së popullit shqiptar ndaj pushtuesve dhe tradhtarëve, që nuk arritën dot të shuanin flakët e Luftës Antifashiste.

Masakra e 4 shkurtit mbetet një ngjarje e paharruar që është pjesë e historisë kolektive të Shqipërisë, e cila do të kujtohet për gjithmonë si një simbol i luftës dhe sakrificës për liri dhe çlirim.