Debati mbi buxhetin në Bundestag, analiza: Sa dhe ku duhet të kursejë Gjermania
Një javë debat buxhetor në Bundestag. Mungesat e miliardave në buxhetin federal nxitën edhe debatin e kursimeve në Gjermani. Por mosmarrëveshjet aktuale janë vetëm një sinjal për atë që e pret Gjermaninë në vitin 2025.
Këtë javë, Bundestagu gjerman po bën një punë që është dashur ta bëjë në fillim të dhjetorit 2023: po debaton dhe do ta miratojë buxhetin federal për vitin që tashmë ka filluar. Qeveria gjermane është përgjegjëse për vonesën. SPD, të Gjelbrit dhe FDP nuk ishin dakord deri vonë nëse dhe si mund të bëhen kursime në 2024.
Shteti do të ketë një buxhet prej 477 miliardë euro, prej të cilave 39 miliardë euro duhet të financohen me kredi. Ky është maksimumi i lejuar nga frena e borxhit i ankoruar në Kushtetutë.
Dy bilionë e gjysmë euro borxh
Përpara se të futej frena e borxhit, ishte e zakonshme që qeveritë të merrnin hua shumë kur të ardhurat e qeverisë ishin të pamjaftueshme. Një mal me borxhe është grumbulluar gjatë dekadave dhe tani arrin në rreth 2.500 miliardë euro. Disa qindra miliardë euro u shtuan gjatë pandemisë së koronës dhe pasi Rusia sulmoi Ukrainën. Frena e borxhit u pezullua për kaq gjatë për shkak të emergjencave.
Por borxhet kanë normat e interesit që duhen paguar. Vetëm në vitin 2024 ato do të jenë 36 miliardë euro. Prandaj është “urdhër i arsyes” që të pajtohesh sërish me frenimin e borxhit, tha ministri Federal i Financave dhe kreu i FDP-së, Christian Lindnernë Bundestag. Partnerët e koalicionit SPD dhe të Gjelbrit, nga ana tjetër, do të donin të merrnin më shumë kredi për të modernizuar vendin. Të dyja palët vazhdojnë të dëgjojnë se frena e borxhit është një “frenë për të ardhmen”.
Investimet e domosdoshme
Në Gjermani shumë pjesë të infrastrukturë janë të konsumuara ose të prishura. Rrugët, urat, rrjeti hekurudhor, por edhe ndërtesat e institucioneve arsimore shtetërore, pra shkollat dhe universitetet nuk janë në gjendje të mirë. Do të duheshin investime edhe në digjitalizim. Në këtë aspekt, Gjermania mbetet prapa në krahasimin ndërkombëtar, si dhe në performancën e nxënësve të saj.
Zyrat dhe gjykatat janë të mbingarkuara, dosjet administrative janë stivë. Qindra mijëra apartamente mungojnë në mbarë vendin, veçanërisht ka mangësi në banesat sociale për personat me të ardhura të ulëta.
Lamtumira e vështirë ndaj gazit, naftës dhe qymyrit
Megjithatë shumica e parave mungojnë për heqjen graduale të lëndëve djegëse fosile dhe ristrukturimin e ekonomisë neutrale ndaj klimës. Qeveria kishte ndarë 60 miliardë euro për këtë, të financuara përmes kredive që nuk nevojiteshin gjatë pandemisë së koronës. Një plan që u ndal nga Gjykata Kushtetuese Federale.
Gjërat janë ngushtuar edhe në sektorin ushtarak.Bundeswehri, i cili prej vitesh është në një gjendje të vështirë duhet të pajiset sërish më mirë. Për këtë janë parashikuar 100 miliardë euro, që duhet të ndahen në disa vite. Paratë nuk do të zgjasin përgjithmonë.
Çfarë do të ndodhë më pas në Ukrainë?
Sidomos pasi i ashtuquajturi fondi special i Bundeswehrit tani do të përdoret gjithashtu për të financuar dërgesat e armëve në Ukrainë. Një zgjidhje emergjente për shkak të situatës së shtrënguar buxhetore. Kjo mund të bëhet edhe më keq, nëse Ukrainës i duhen më shumë para. SPD dhe të Gjelbrit kanë bërë thirrje tashmë që në këtë rast të pezullohet sërish frena e borxhit.
Situata mund të bëhet edhe më e vështirë në vitin 2025 nëse Donald Trump zgjidhet presidenti i ardhshëm i SHBA-së. SHBA është financuesi më i madh i Ukrainës, i ndjekur nga Gjermania në vendin e dytë. Nëse Trump i jep fund mbështetjes për Ukrainën, evropianët do të duhet të ndërhyjnë financiarisht. Kjo do të kishte një ndikim të madh në buxhetin gjerman.
Në vitin 2025 do të ketë zgjedhje federale
Buxheti i ardhshëm është tashmë i shtrënguar. Siç qëndrojnë gjërat aktualisht, ka një hendek prej të paktën 16 miliardë eurosh në planifikimin financiar për vitin 2025. Detajet mund të bëhen të njohura në mars, kur ministri Federal i Financave Lindner duhet të paraqesë pikat kyçe për projekt-buxhetin.