Analiza/ Aleanca e interesave! Si u ndërtua marrëdhënia strategjike mes Mohamed bin Zayed Al Nahyan dhe Donald Trump
Mohamed bin Zayed Al Nahyan (i njohur si MBZ) është presidenti i Emirateve të Bashkuara Arabe (EBA) dhe princi i kurorës së Abu Dhabit, një nga figurat më të fuqishme politike dhe ushtarake në Lindjen e Mesme. Ai ka ndërtuar një reputacion si një udhëheqës pragmatist dhe strateg, duke e pozicionuar EBA-n si një lojtar të rëndësishëm në politikën rajonale dhe ndërkombëtare.
Nga ana tjetër, Donald Trump, gjatë presidencës së tij (2017-2021), adoptoi një politikë të jashtme të bazuar në interesa ekonomike, mbështetje të fuqishme për aleatët tradicionalë të SHBA-së në Lindjen e Mesme dhe një qëndrim të ashpër kundër Iranit.
Fillimi i marrëdhënieve dhe aleanca strategjike
Marrëdhënia mes MBZ dhe Trump u forcua që në fillimet e administratës Trump. Një nga pikat kyçe ishte takimi i fshehtë në Ishujt Seychelles në janar 2017, ku përfaqësues të MBZ dhe këshilltarë të afërt të Trump, si Erik Prince (themelues i kompanisë ushtarake private Blackwater), diskutuan mundësitë për krijimin e një kanali të pasmë komunikimi mes SHBA-së dhe Rusisë, një çështje që më vonë u përfshi në hetimet për ndërhyrjen ruse në zgjedhjet amerikane.
MBZ pa në administratën Trump një mundësi për të forcuar pozitën e EBA-së në rajon, sidomos në kontekstin e rivalitetit të fortë me Iranin dhe ndikimit të Turqisë dhe Katarit.
Pikat kyçe të bashkëpunimit
1. Izraeli dhe Marrëveshjet e Abrahamit
Një nga sukseset më të mëdha diplomatike të marrëdhënieve SHBA-EBA nën udhëheqjen e Trump ishte nënshkrimi i Marrëveshjeve të Abrahamit në vitin 2020. EBA u bë vendi i parë arab që normalizoi marrëdhëniet me Izraelin që nga Jordania në 1994. Kjo marrëveshje ishte një fitore për administratën Trump, që e prezantoi si një hap drejt paqes në Lindjen e Mesme, ndërsa për MBZ ishte një lëvizje strategjike për të forcuar marrëdhëniet me SHBA-në dhe për të siguruar mbështetje ushtarake dhe ekonomike.
2. Çështjet e mbrojtjes dhe shitjet e armëve
Nën administratën Trump, marrëdhëniet ushtarake midis EBA-së dhe SHBA-së u thelluan ndjeshëm. Një nga marrëveshjet më të rëndësishme ishte shitja e avionëve të avancuar F-35 tek Emiratet, një lëvizje që u bë e mundur pas normalizimit të marrëdhënieve me Izraelin. Për MBZ, kjo ishte një arritje strategjike që e forconte pozicionin ushtarak të EBA-së në rajon.
3. Qëndrimi ndaj Iranit
Si Trump, ashtu edhe MBZ ndanin një qëndrim të ashpër ndaj Iranit. Tërheqja e SHBA-së nga marrëveshja bërthamore e vitit 2015 (JCPOA) në 2018 u përshëndet nga Emiratet. Të dy liderët mbështetën izolimin ekonomik dhe politik të Iranit, duke u përpjekur të frenojnë ndikimin e tij në rajon, veçanërisht në Jemen, Siri dhe Irak.
4. Kriza me Katarin
Në qershor 2017, Arabia Saudite, EBA, Bahrejni dhe Egjipti ndërprenë marrëdhëniet diplomatike me Katarin, duke e akuzuar atë për mbështetje të terrorizmit dhe marrëdhënie të ngushta me Iranin. Fillimisht, Trump e mbështeti hapur këtë lëvizje, një qëndrim që përputhej me interesat e EBA-së. Megjithatë, më vonë administrata amerikane u përpoq të ndërmjetësonte një zgjidhje mes palëve.
Sfida dhe tensione të mundshme
Edhe pse marrëdhënia mes MBZ dhe Trump ishte kryesisht e qëndrueshme dhe strategjike, disa çështje krijuan tensione:
• Interesat e ndryshme gjeopolitike: Edhe pse të dy liderët ndanin qëndrime të forta ndaj Iranit dhe mbështetën Izraelin, EBA kishte interesa të ndryshme në rajon, si për shembull në Libi, ku mbështetja për komandantin Khalifa Haftar nuk përputhej gjithmonë me qëndrimin amerikan.
• Çështjet e të drejtave të njeriut: Megjithëse administrata Trump nuk i kushtonte shumë rëndësi këtyre çështjeve, presioni ndërkombëtar mbi EBA-në për abuzimet me të drejtat e njeriut në Jemen dhe brenda vendit ishte një element që mund të kishte krijuar tensione të mundshme në një administratë tjetër amerikane.
Përfundim
Marrëdhënia mes Mohamed bin Zayed Al Nahyan dhe Donald Trump ishte kryesisht e bazuar në interesa strategjike dhe ekonomike, me theks të veçantë në sigurinë rajonale dhe përballjen me Iranin. Nën këtë aleancë, EBA arriti të forcojë rolin e saj si një fuqi kryesore në Lindjen e Mesme, ndërsa Trump përdori marrëdhëniet me EBA-në për të promovuar politikat e tij të jashtme dhe për të siguruar fitore diplomatike si Marrëveshjet e Abrahamit.
Kjo marrëdhënie, megjithatë, mbetet një shembull i qartë i mënyrës se si politika e jashtme e Trump favorizonte pragmatizmin ekonomik dhe aleancat strategjike, shpesh duke anashkaluar çështjet e të drejtave të njeriut dhe diplomacinë tradicionale.