A mundet Europa të përballojë e vetme Rusinë? Sfida e madhe e pavarësisë ushtarake dhe bërthamore

Europa në udhëkryq: A mund të mbrohet pa SHBA-në?

Me rritjen e pasigurisë globale dhe të ardhmen e paqartë të NATO-s, Europa po përballet me pyetjen kritike: a mund të mbrohet vetë nga një kërcënim si Rusia? Debati u ndez pas deklaratës së Friedrich Merz, kancelarit të ardhshëm të Gjermanisë, i cili theksoi se Donald Trump “nuk do t’ia dijë për fatin e Europës” dhe se kontinenti duhet të synojë pavarësinë ushtarake nga SHBA-ja.

Nëse NATO dobësohet ose shpërbëhet, Europa do të përballet me një sfidë madhore për të ndërtuar një mbrojtje të pavarur, e cila do të përfshinte një ushtri të përbashkët, një forcë ajrore të fuqishme dhe një strategji bërthamore të sigurt.

Trupat europiane dhe sfida e Ukrainës

Lufta në Ukrainë ka vënë në pah dobësitë e mbrojtjes europiane. Ndërsa disa vende si Franca dhe Britania po shqyrtojnë mundësinë e dërgimit të trupave për të siguruar një marrëveshje paqeje në të ardhmen, kapaciteti ushtarak europian mbetet i kufizuar.

Aktualisht, Rusia dhe Ukraina kanë rreth 230 brigada aktive, ndërsa shumica e shteteve europiane do ta kishin të vështirë të krijonin qoftë edhe një brigadë të vetme të gatshme për luftë. Nëse trupat britanike do të vendoseshin në Ukrainë, kjo do të linte boshllëqe të mëdha në mbrojtjen e vetë Europës, veçanërisht në kuadër të NATO-s.

Sa duhet të shpenzojë Europa për mbrojtjen?

Një nga problemet kryesore është financimi. Aktualisht, shumë vende europiane shpenzojnë më pak se 2% të PBB-së për mbrojtjen, ndërsa për të ndërtuar një forcë të pavarur, shpenzimet do të duhej të rriteshin në 4% ose më shumë.

Për shembull, Britania ka planifikuar të rrisë buxhetin e saj të mbrojtjes në 2.5% të PBB-së deri në vitin 2027, por kjo shifër mbetet ende larg objektivit të propozuar nga sekretari i përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, i cili sugjeron një shifër prej 3.7%.

Sipas Institutit Bruegel, Europa duhet të krijojë 50 brigada të reja, të pajisura me tanke dhe armatime të rënda për të kompensuar mungesën e trupave amerikane. Vetëm për të ndaluar një avancim të mundshëm rus në vendet baltike, Europa do të kishte nevojë për 1,400 tanke.

Aftësitë ajrore dhe inteligjenca ushtarake

Europa ka një forcë ajrore moderne, por mungesa e municioneve dhe sistemeve të avancuara të mbrojtjes ajrore e bën atë të varur nga SHBA-ja. Sipas Justin Bronk nga Instituti Mbretëror i Shërbimeve të Bashkuara (RUSI), shumica e operacioneve të luftës elektronike, mbikëqyrjes dhe inteligjencës ushtarake janë të mundësuara kryesisht nga Amerika.

Për më tepër, edhe koordinimi i forcave të NATO-s është një përgjegjësi kryesisht amerikane. Nëse SHBA-ja tërhiqet, Europës do t’i mungonte kapaciteti për të drejtuar operacione të mëdha ushtarake në shkallë globale.

Sfida bërthamore: A mund të zëvendësohet ombrella e SHBA-së?

Një nga aspektet më kritike të mbrojtjes europiane është mbështetja bërthamore. Për 80 vjet, kontinenti ka qenë i mbrojtur nga arsenali bërthamor amerikan. Nëse Europa mbetet “e vetme”, do të duhet të mbështetet tek fuqitë e saj bërthamore, Britania dhe Franca.

Megjithatë, këto dy vende kanë vetëm rreth 400 koka bërthamore, krahasuar me më shumë se 1,700 të Rusisë. Një rritje e arsenalit do të kërkonte vite dhe miliarda euro investime. Për shembull, sistemi i armëve bërthamore kushton aktualisht Britanisë rreth 20% të buxhetit të saj të mbrojtjes.

Një problem tjetër është se Britania varet nga SHBA-ja për raketat bërthamore, të cilat ruhen në depot amerikane. Nëse Europa dëshiron një mbrojtje bërthamore të pavarur, ajo do të duhet të zhvillojë një industri të plotë për prodhimin dhe mirëmbajtjen e këtyre armëve.

A mund të bashkohen Britania dhe Franca për të mbrojtur Europën?

Nëse Europa kërkon një strategji bërthamore të përbashkët, do të duhet të bazohet në arsenalet e Britanisë dhe Francës. Kancelari i ardhshëm gjerman, Friedrich Merz, ka sugjeruar se këto dy vende duhet të zgjeronin mbrojtjen e tyre bërthamore për të mbuluar edhe pjesën tjetër të kontinentit.

Megjithatë, ka dallime të mëdha midis strategjive të tyre. Franca ka një strategji të pavarur bërthamore, ndërsa Britania mbështetet te SHBA-ja për furnizimin e raketave. Për më tepër, kapacitetet e tyre nuk mund të zëvendësojnë plotësisht mbrojtjen amerikane.

Përfundimi: A është e gatshme Europa për pavarësi ushtarake?

Ndërsa ideja e një mbrojtjeje europiane të pavarur bëhet gjithnjë e më urgjente, realiteti është se kontinenti ka ende shumë pengesa për të kapërcyer. Rritja e shpenzimeve ushtarake, ndërtimi i një komande të pavarur dhe krijimi i një strategjie bërthamore kërkojnë kohë dhe përpjekje të mëdha.

Nëse SHBA-ja tërhiqet nga Europa, vendet e BE-së do të përballen me një zgjedhje të vështirë: ose të bëjnë investime masive për të ndërtuar një mbrojtje të fortë, ose të mbeten të ekspozuara ndaj kërcënimeve të jashtme.